.

دربارۀ مارتین ژری؛ برندۀ جایزۀ دوم از چهارمین دوسالانۀ ایلوسترآرته، پرتغال 2009

مرتضی زاهدی

.

بدون شک یکی از مهمترین چهره های تصویرسازی امروز جهان مارتین ژری، نقاش و تصویرگر فرانسوی است. او کارش را در اواخر دهۀ هفتاد میلادی با شیوۀ هایپررئالیستی برای کارهای تبلیغاتی آغاز کرد. اوایل دهۀ 90 بود که سبکش را برای دستیابی به بیانی آزادتر متأثر از مکتب سوررآلیسم، هنر پریمیتیو ایتالیایی و جریان های هنری معاصر تغییر داد و به تصویرگری در مطبوعات فرانسه و امریکا همچون؛ لوموند، لیبراسیون، نیویورکر، بلومبرگ، تِلِراما، لایف این دِ امریکن پرس و ... با نام مستعار مارتین ژری پرداخت و جوایز متعددی را برای تلاشها و دست آوردهایش در تصویرسازی مطبوعاتی کسب کرد.

.

سال 1997 جایزۀ بزرگ (درخت سیب طلا) دوسالانۀ تصویرسازی براتیسلاوا در کشور اسلواکی را به دست آورد و یک سال بعد برندۀ جایزۀ "رَگزّی" بولونیا ایتالیا شد. سال 2007 جایزۀ زیباترین کتاب فرانسه را برای کتاب "افسانۀ الفبا" دریافت کرد و در 2009 جایزۀ دوم چهارمین دوسالانۀ بین المللی باری یرو پرتغال را گرفت. 

مارتین ژری نمایشگاه های انفرادی و گروهی زیادی را در کشورهای مختلف بر پا کرده است که مهمترین آنها دو نمایشگاه بزرگ از آثارش در ژاپن و پرتغال سال 2005. نمایش نقاشی هایش در موزۀ شکار و طبیعت در پاریس 2007 و باز در همین سال مروری بر آثارش در موزۀ تصویرسازی "میلز" هستند.

.

وی هم اکنون در پاریس با گالری هنر گرافیک "جین رُبیلار" و گالری "آرسنیک" همکاری می کند و به مناسبت پنجمین دوسالانه ایلوسترآرته، نمایشگاهی اختصاصی از آثارش در موزه برق شهر لیسبون در ژانویه و فوریه 2012 به نمایش عمومی در خواهد آمد.

***

.

نام من مارتین ژری است. سال 1953 در یک خانوادۀ فقیر در جنوب فرانسه به دنیا آمدم. پدرم کشاورز بود و همۀ کودکی و نوجوانی ام با کار در مزرعه گذشت. به همین علت من هیچ وقت نتوانستم وارد دانشگاه شوم و هیچ مدرک هنری ای ندارم. ولی علاقه ام به نقاشان بزرگی همچون ولاسکِس، ال گرکو، ون گوگ و شاردن موجب شد تا پس از سال ها مطالعه و تمرکز بر روی آثار آنها نقاشی شوم خود آموخته. 

.

حدوداً سی و پنج سال پیش برای کار و با یک پوشه پر از نقاشی و تصویرسازی به پاریس آمدم و اولین کاری که سفارش گرفتم علامت یک کمپین تبلیغاتی (طراحی شیر سیاهی) بود که با شیوۀ هایپررئالستی تصویرسازی کردم که در همان زمان در سراسر فرانسه منتشر شد و مورد توجه قرار گرفت. پس از آن تا مدتها با این اسلوب کار می کردم. اما اوایل دهۀ نود بود که تصمیم گرفتم سبکم را تغییر دهم و خود را با آن چیزی که امروز مُعرف من و آثارم است به جامعه بشناسانم، حتی از "ژان پیر مُورو" به "مارتین ژری" تغییر نام دادم (زیرا کارهای سابق و نام واقعی ام مانع پیشرفتم می شدند و استایل و کارهای جدیدم از لحاظ حرفه ای همیشه در مقایسه و نقد قرار می گرفتند). 

.

یکی از مهم ترین عواملی که باعث  رشد و پیشرفت من شد حجم زیادی کار برای مطبوعات و رویارویی با موضوعات و مشتریان گوناگون بود. اما امروز دیگر حوصلۀ زیادی برای کارهای ژورنالیستی ندارم و محدودیت های زمانی در کار حرفه ای آزارم می دهد. من مایلم با استعاره حرف هایم را بزنم و این حادثه تنها پس از یک توفان مغزی اتفاق می افتد و استرس و فشارهای بیش از حد از سمت ناشران و سر دبیرها باعث می شوند تا تصاویری با ایده های تکراری و ضعیف ارائه دهم. به همین دلیل ترجیح می دهم  بیشتر وقت و انرژی ام را برای پروژه های شخصی صرف کنم.

.

ساخت یک کتاب کار پیچیده ای است و فرآیند آن بسیار هیجان انگیز و فرساینده. وقتی در هنگام کار و برای رسیدن به خواسته هایم به مشکل بر می خورم بیشتر پیاده روی می کنم یا خودم را با مطالعه سرگرم کرده و کتاب های هنرمندان مورد علاقه ام را ورق می زنم و گاهی اوقات از طریق گفتگو و تبادل افکار با دیگران آن را حل می کنم. اینترنت ابزار بسیار خوب و قدرتمندی است برای الهام گرفتن و طراحی کردن. شبیه نقشۀ جغرافیایی و سفری طولانی می ماند با مبدأ و مقصدی نامشخص. این روزها با گشت و گذار در اینترنت، با تصویرگران جوان و مستعد فراوانی روبرو هستم که برای کار و تلاشِ بیشتر به من انگیزه می دهند و ضربان قلبم با دیدن آثار تِراچامِنتی ایلوستراتور ایتالیایی، کامیلا اِنگمَن (سوئد)، کاتسومی کُماگاتا (ژاپن) و بِأتریچِ آلِمانیا (ایتالیا) و نیز آثار جوتَو، شاردن، لوئیز بورژوا، جوزف بویز، کریستو، پیکابیا، دوشان، ژان دوبوفه، آنسلم کیفر، دیوید هُکنی و کیپن برگر شدت بیشتری به خود می گیرد. این اواخر کتاب " انسان شناسی در مریخ"  اثر اُلیور ساکس و " دکوراسیون وحشت " اثر هانس سیلوستر، تیمز و هادِسِن منابع الهام خوبی برای بسیاری از آثارم بوده اند. 

.

بر این باورم کتاب "افسانۀ الفبا" که سال 2007 توسط انتشارات "گالیمارد" منتشر شد یکی از بهترین و مهمترین کتاب هایم است. در این کتاب سعی کرده ام به تعاریف بدیع و سرگرم کننده ای در قالب الفبا دست یابم و جهت ساخت آن مطالعۀ وسیعی روی لغتنامه های مختلف قدیمی داشته ام. همچنین کتابی که اخیراً از مجموعه نقاشی هایم منتشر شده یکی دیگر از آثاری است که به آن بسیار افتخار می کنم. 

.

من فعالیت هنری می کنم تا به واسطۀ آن با مردم رابطه بگیرم. علت دیگر عشق و مراقبت است. من عاشق آفرینش های هنری هستم و هنر برای من سرگرمی نیست و ارتباط و درگیری با آن در من آرامش و پویایی ایجاد می کند و با پرداختن و تولید آثار هنری در پی کشف این ماجرایم که چگونه و با چه رفتارهایی می شود فاصله ها را بین مردم و هنر کم کرد تا رابطۀ تنگاتنگ تری ایجاد شود. همیشه برایم رسیدن به نگاهی شخصی بسیار مهم بوده و هست و به نظرم فردیت یعنی در تملک قرار داشتن جهانی که دیگری آن را زیست نکرده باشد. و اثری که از هوش، خلاقیت، صداقت، دانش، پر کاری و ماجراها و توانمندی های فردی و فنی خالق اش شکل بگیرد محصولی خواهد بود تازه و تأثیرگذار.

.

در نقاشی عنصر رنگ، موضوع اصلی ام است و من عاشق اتفاق های شیمیایی ای هستم که در پالت رنگم رخ می دهد. ابزار اصلی ام، رنگ اکریلیک است و معمولاً پالت رنگم چرک و خنثی است. اکریلیک قابلیت های خوبی دارد و متریالی است پوشاننده. و چون زود خشک می شود اجازه می دهد تا بارها و بارها رنگ هایم را روی هم تست کنم و با خراشیدن زیر ساخت های رنگی ام پدیدار شوند. از این کار بسیار لذت می برم و سال هاست که با این تکنیک کار می کنم. ولی دوست دارم با ابزار و مواد های مختلف آثار گوناکونی خلق کنم. دارم با الهام از اجزای بدن انسان حجم های عجیب و غریبی می سازم و زمان لازم است تا به دست آوردهای قابل ملاحظه تری برسم. هنوز علاقۀ زیادی به اجرای پروژه های شخصی برای نمایشگاه های تصویرگری دارم و از ساختن و فرستادن کارهایم به فستیوال ها بسیار لذت می برم.

.

من اکنون در پاریس زندگی  می کنم و آتلیۀ من در طبقۀ آخر یک آپارتمان است با نور زیاد در روز و مکانی است بسیار آرام برای کار کردن. در آنجا من می توانم به راحتی ریخته پاش کنم و به هیچ وجه نگران کثیف کاری هایم نباشم و این خیلی خوب است. در آتلیۀ من هیچ  وسیله ای پیدا نمی کنید که باعث از دست دادن تمرکزم شوند، مثلاً عکس دوستان یا خانواده، کتاب هایم، آلبوم های موسیقی، کامپیوتر، اینترنت و...