pt

نام من گومی تارو است

۱۳ مهر ۱۳۹۱

.

به مناسبت شصت و ششمین سالگرد تولد گومی تارو

مرتضی زاهدی

.

در جزیرۀ ژاپن میان آسمان خراش های بلند و تکنولوژیک مردی زندگی می کند که ذهنش قلب کودکان همۀ دنیاست. همان گونه که بسیاری از نویسندگان، کارگردانان، موسیقیدانان، دانشمندان، اقتصاد دانان، هنرمندان و ورزشکارانِ ژاپنی در سطح جهان مطرح هستند در زمینۀ ادبیات کودک در ژاپن  این گومی تارو است که حرف اول را در سطحی بین المللی می زند. 

.

 گومی تارو ملقب به آقای فیلسوف، 20 نوامبر 1945 در توکیوی ژاپن به دنیا آمد. از همان دوران کودکی به هنر علاقه نشان می داد و بهترین خاطراتش در دورۀ تحصیل مربوط به کلاس های هنری است. او علاوه بر طراحی و نقاشی از موضوعات آزاد و طبیعت بی جان، فرم های صنعتی را نیز طراحی می کرد و آثار این نوع طراحی خاص، هنوز هم در نقاشی هایش پیداست. 

.

گومی تارو در جوانی و در آغاز به عنوان طراح صنعتی شروع به کار کرد. تا اینکه روزی اتفاقی، دوستش نقاشی هایش را دید و گفت: "اینها نقاشی هایی مناسب برای کتاب های کودکان است" و آنها را به یک ناشر نشان داد و فروخت. در واقع از آن لحظه به بعد مهمترین اتفاق ممکن در زندگی گومی رخ داد. کم کم متوجه تصویرسازی شد و به این نکته پی برد که کتاب به علت تنوع زیادی که دارد می تواند کاربردهای چند بعدی و متعددی داشته باشد. همین قضیه موجب شد تا او به سوی آفرینش کتاب های کودکان گرایش پیدا کند.

.

در آثار گومی تارو یک جور میل به ساده سازی هست که در تائوئیزم شرق آسیا ریشه دارد. تائوئیزمی که مایل است همه چیز را مجرد و از جزئیات خلع کند. مفاهیم بسیار پیچیده و بنیادی را به حدی تراش می دهد و ساده می کند تا برسد به چیزی که جوهرۀ یک پدیده است. جوهره ای که حتی یک کودک هم آن را درک کند. او در آثارش ساده ترین چیزها را به چالش می کشد اما همیشه در زیرلایه های این ظاهر ساده، بیانی عمیق و فلسفی نهفته است. به هیچ وجه در کتاب هایش مخاطب را نصیحت نمی کند فقط اشاره می کند که چگونه می شود بهتر زندگی کرد و از زندگی لذت بیشتری برد. 

.

اکثر کتاب های گومی تارو به زبان ژاپنی نوشته شده اند و شامل کتاب های خردسال و کودکان، کتاب های هنری، مجموعه مقالات و ... هستند. اما گومی در دهه هشتاد با چاپ کتاب "همه پی پی می کنند" در آمریکا بسیار مشهور و از آن پس با استقبال گستردۀ ناشران انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، آرژانتینی، کره ای، تایلندی و ... مواجه شد و تا به امروز با انتشار بیش از 300 عنوان کتاب، یکی از ابر ستاره های تصویرسازی و کتاب سازی جهان به حساب می آید. 

.

بسیاری از کتاب هایش هم برای بزرگسالان جالب و خوشایند است و هم برای کودکان. از آنجا که بیشتر کتاب هایش دارای تصویرند، هر کسی می تواند از آنها لذت ببرد و به همین خاطر محدود به کودکان نیستند. گومی تارو معتقد است: " اگر کتاب کودکان فقط مختص به آنها باشد، تقریباً یک جور وقت تلف کردن است".

***

.

نام من گومی تارو است. بچه که بودم، فقط یک پسر شیطان و بازیگوش بودم. دلیل اصلی اش را واقعاً نمی دانم. اما یک روز شروع کردم به نقاشی کشیدن. تا به امروز آنچه که در دوران کودکی احساس کرده ام، مبنای کارم بوده است. دوست دارم همیشه نقاشی بکشم و اگر یک هفته یا بیشتر نقاشی نکشم، غمگین و افسرده می شوم و نمی توانم منتظر بمانم تا دوباره شروع کنم. من عاشق حرفه ام هستم و فکر می کنم کارم بهترین کاری است که در جهان وجود دارد.

.

من معتقد هستم که کودک و بزرگسال منفک از هم نیستند. چنین عقیده ای ندارم که یک طبقه بندی بین این دو وجود دارد. من نمی دانم این جداسازی از چه موقع توسط انسان شروع شد، ولی در زمینۀ هنر بی نظیر بود اگر چنین طبقه بندی ای انجام نمی شد. شاید طبقه بندی یکی از نتایج متمدن شدن است و شاید برای آدمیزاد مفید نیز بوده است. ولی این طبقه بندی زیاده تر از حد در حال انجام گیری است و کمی کسل کننده به نظر می رسد. و این کسالت در هنر بیشتر خود نمایی می کند. در دنیای نقاشی اگر کسی چنین دغدغه ای داشته باشد که مخاطب او یک کودک است یا فرد سالخورده ای، گرفتار این تمدن مدرن شده است.

.

هنر یک گزارش است، گزارشی موقت. به عنوان مثال، سزان به شهرت دست یافت چون هنرش به وضوح نشان می داد که چه چیزی از یک شی یا صحنه را در موقعیتی خاص درک کرده است. همین طور راجع به آثار وان گوک.

.

من مایلم راجع به چیستی و هستی خودم و جهان تعمق کنم و ادراک و احساسم را با لذت در آثارم بیان کنم. نمی توانم تحمل کنم کسانی را که درحالی خود را عالم کل می دانند به بچه ها می گویند انسان این است و این هم جهان است. به هیچ عنوان این راهنمایی پسندیده نیست. من چنین خیانتی به هیچ کودکی نمی کنم که بگویم این را باید یاد بگیرید چون من بلدم. 

.

کتاب "همه پی پی می کنند" حاصل تجربۀ یک روز رفتن من به  باغ وحش بود. من به آنجا رفته بودم تا با یک دامپزشک دربارۀ پروژه ای مجزا صحبت کنم، اما زودتر از موعد رسیدم و دیدم که هنوز قفس ها تمیز نشده اند. یک صبح سرد زمستانی بود و محیط پر از فضلۀ حیوانات و از هر کدام از این فضله ها بخار بلند می شد. صحنۀ واضحی بود و چنان مرا تحت تأثیر خود قرار داد که در راه بر گشت به خانه تصمیم گرفتم راجع به آن یک کتاب بنویسم. وقتی کتاب را به ناشر پیشنهاد دادم، آنها برای چاپ یا رد آن تردید داشتند. ولی خانمی آنجا بود که عاشق کتاب شد و بقیه را قانع کرد. وقتی کتاب به چاپ رسید، پیامی شفاف از یک کودک دریافت کردم که گفته بود؛ "من هم به فضلۀ حیوانات نگاه می کنم".  به نظرم بچه ها جا خورده بودند که یک نفر غریبه در کتابش موضوعی را مطرح می کند که والدین شان آنها را از صحبت کردن راجع به آن منع می کنند. من در آن زمان تازه شروع به نوشتن کتاب های مصور کرده بودم و این کتاب قانعم کرد که می توانم فرهنگ را از این طریق اشاعه دهم. من به احساسم ایمان داشتم که یک کتاب وسیله ای برای تبلیغ آنچه برایم مهم است، نیست بلکه ابزاری است برای گزارش آنچه که هست.

.

بسیاری از آثار هنری مرا شوکه کرده اند. ولی آنچه که برای اولین بار مرا شوکه کرد، یک اثر هنری نبود، یک زرافه بود. واقعاً جا خورده بودم که چنین موجودی وجود دارد. این احساس در سن 3 یا 4 سالگی در یک باغ وحش به من دست داد. ابتدا یک فیل را دیدم، ولی جا نخوردم چون پیشینۀ ذهنی از فیل داشتم. سپس با والدینم شروع به قدم زدن کردیم و یک درخت بزرگ دیدم. ناگهان زرافه ای گردن دراز از پشت آن بیرون آمد. گیج شده بودم. با خودم گفتم: "این دیگه چیه؟" واقعاً شوکه شده بودم چون راجع به آن تا به حال چیزی نشنیده بودم. حتی الآن هم برایم وجود زرافه عجیب اما جالب است. حتی فکر اینکه در دنیایی زندگی می کنم که در آن زرافه هم زندگی می کند برایم جالب و هیجان انگیز است. این مسأله مرا روشن کرد که ما نباید به خاطر سن بچه ها آنها را با جواب های دو گانه (بله / خیر) مواجه کنیم. منظورم این است که الزامی نیست که در سن خاصی انسان عالم به همه چیز باشد. به نظرم عیبی ندارد که فردی 50 ساله با دیدن یک زرافه شوکه شود. ما نباید به کودکان بیش از حد اطلاعات بدهیم. همانطور که نباید آنها را بدون دلیل واکسینه کنیم. سورپرایز چیز لذت بخشی است. مردم فکر می کنند با دانستن همه چیز در این جهان دیگر شوکه نخواهند شد. ولی من فکر می کنم این مسیر اشتباه است. 

- Gomi Taro 

آگـهـی  
Advertisement

اشتراک خبرنامه