مهدی عبداله زاده

برای رصد اوضاع تصویرگری در سال 90 می باید دست آوردهای هنرمندان تصویرگر و برنامه های متولیان هنری جامعه را پایید. به این ترتیب مطالعه رویدادها در دو سطح خرد و کلان، وضعیت سپری شده را عمیق تر و دقیق تر پیش چشم می آورد.

این مقال مختصر است و رویدادها و ظرفیت نگارش آن ها فراوان. لیک گزیده گویی باید پیشه کرد تا درحد ممکن به هدف مورد انتظار این نگاشته رسید.

نگاهی اجمالی به گوشه ای از دست آوردهای جهانی تصویرگران

- نوزده تصویرگر ایرانی به دوسالانه 2011 بلگراد ره یافتند. مهرنوش معصومیان، نسیم آزادی، بهار اخوان، غزاله بیگدلو، صدف فدائیان، الهام کاظمی، آزاده مدنی، علی مفاخری، امیر مفتون، نگین محزون، حمید مرتضوی علوی، فرشته نجفی، علی نامور، سعیده ثابت نیا، هاجر سلیمی نمین، امیر شعبان پور، مرتضی زاهدی، معصومه صحبتی و سیما شاه مرادی هنرمندانی بودند که به یازدهمین دوره این جشنواره وارد شدند.

- گازی دوباره از سیب طلایی براتیسلاوا زده شد. راشین خیریه تصویرگری بود که در سال 2011 به عنوان یکی از ایرانیان دریافت کننده این جایزه، در تاریخ دوسالانه براتیسلاوا، نام خود را ثبت کرد. افزون بر این در سمپوزیوم بیست و سومین دوره این دوسالانه که به پشتوانه یونسکو رخ می دهد، مقاله «به سوی دنیای رسانه های نو» با رویکرد تصویرگری معاصر ایران و جایگاه آن در دنیای رسانه های جدید، اثر سحر ترهنده پژوهشگر و منتقد تصویرگری، در میان 13 مقاله برگزیده قرار گرفت.

- سارمده ایتالیا که به عنوان جشنواره جهانی تصویرسازی کتاب کودک بیست و نهمین دوره خود را در سال 2011 تجربه می کرد نیز از ایرانی ها بی نصیب نماند و فرشته نجفی به عنوان یکی از 36 تصویرگر برگزیده آن نام گرفت.

- چهارمین جشنواره تصویر کتاب کره جنوبی، سی جی 2011، تعدادی ایرانی منتخب داشت که نمونه آنان نوشین صفاخو و نرگس محمدی بودند.

- رتبه دوم نمایشگاه رنگ های مقدس به ایران رسید. ششمین دوره این جشنواره در سال 2012 برگزار شد و در مجموع 83 هنرمند برگزیده شدند که ایران با 13 تصویرگر به قرار غلام رضا مکتبی، کریم نصر، شراره خسروانی، مرتضی زاهدی، معصومه صحبتی، آزاده مدنی، افرا نوبهار، مرجان وفائیان، روشنک احدی، الهام اسدی، شبنم جورابچی، سحر خراسانی و هما نوزاد، پس از ایتالیا با 31 نماینده در جای دوم ایستاد. 

- محمدعلی بنی اسدی باز هم نامزد دریافت جایزه آندرسن شد. به همین بهانه، به همت سحر ترهنده داور ایرانی این جایزه، نمایشگاهی به تاریخ نهم بهمن ماه طی 10 روز در کتابخانه تحقیقاتی شورای کودک باحضور 150 اثر از 32 نامزد دریافت این جایزه در سال 2012، برگزار شد.

- روزها دیوها از آدم ها می ترسند، در میان 15 اثر برتر جهان قرار گرفت. این کتاب با نویسندگی علی اصغرسیدآبادی، تصویرگری پیمان رحیمی زاده و طبع نشر شباویز، در سال 2012 در پنجاه و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب کودک آلمان به چنین رتبه ای دست یافت.

- چهل و نهمین نمایشگاه تصویرگری 2012 بولونیا با حضور آثار پنج تصویرگر ایرانی، همزمان با نوروز، گشایش یافت. علیرضا گلدوزیان، مرتضی زاهدی، فرشته نجفی، نوشین صفاخو و نرگس محمدی تصویرگران ایرانی برگزیده در میان 72 تصویرگر از سراسر جهان بودند. نیز جایزه بخش افق های تازه این نمایشگاه به کتاب شنیدار پندار با تصویرگری علی بوذری و طبع نشر شباویز رسید.

- برپایی نمایشگاه «مداد در آش» در فلورانس ایتالیا. این نمایشگاه دوروزه، بیستم تا بیست و دوم اسفندماه در نمایشگاه بزرگ غذا در فلورانس با عنوان taste به دید همگان گذاشته شد. مداد در آش با تلاش علی بوذری آثار مربوط به تصاویر کتاب«۱۰۰ مزه خوشمزه از آشپزی ایتالیایی ۱۰۰ تصویر بامزه از تصویرگری ایرونی» را به نمایش گذاشت.

نگین احتسابیان، بنفشه احمدزاده، عطیه بزرگ سهرابی، علی بوذری، الساندرا چیمتوریبوس، هدا حدادی، سحر حقگو، شراره خسروانی، فاطمه رادپور، پژمان رحیمی زاده، مرتضی زاهدی، مهکامه شعبانی، فرشید شفیعی، فرانک صالحی، مهناز صبور، سیدمحمدمهدی طباطبایی، علی عطایی، ندا عظیمی، گلریز گرگانی،  عطیه مرکزی، مانلی منوچهری و مرجان وفائیان تصویرگران این آثار بودند.

با گذر از این ها، رویدادهای نهادی تر و کلان تر تصویرگری پیش رو می آید، رویدادهایی در قالب کارکردهای انجمن فرهنگی و هنری تصویرگران و دیگر نهادها و متولیان هنری. در فهم این امر تقسیم موارد به دو جزء می تواند کارسازتر باشد. جزئی مربوط به عملکردهای سالیانه انجمن و جزئی مربوط به رویکردهای متعالی تر آن، درتعامل و پیوستگی با دیگر ساختارهای هنری و فرهنگی جامعه. گو این که درکل، تقسیم یاد شده با نقص همراه است و رویدادها با یکدیگر هم پوشانی خواهند داشت.

بخش نخست

- برگزاری هفته تصویرگری و مراسم نکوداشت دو استاد قدیم تصویرگری فرشید مثقالی و منوچهر درفشه.

شاید بزرگترین رویداد تصویرگری در سال 90 همین اتفاق بود. خانه هنرمندان در هفته آخرین بهمن ماه شاهد چندین نمایشگاه در تمامی گالری های خود بود؛ نمایشگاه سالانه اعضای انجمن، نمایشگاه های ویژه نکوداشت و نمایشگاه-کارگاه کمیک استریپ.

نشست های تخصصی کمیک استریپ و به ویژه مراسم پایانی هفته و نکوداشت دو استاد از برنامه های مهم دیگری بودند که با همکاری خانه هنرمندان به وقوع پیوست.

- برپایی مراسم تجلیل از مهرنوش معصومیان تصویرگر پیشکسوت کتاب کودک در روز جهانی کودک. این تجلیل توسط خانه هنرمندان و با همکاری انجمن تصویرگران در قالب برنامه کودک و هفت خوان هنر انجام شد. در میان این برنامه به همت انجمن، نمایشگاهی از آثار 32 پیشکسوت این رشته به مدت یک هفته در خانه هنرمندان برگزار شد.

- برگزاری ورک شاپ مارکوپولو در باغ سفارت ایتالیا. این ورک شاپ سه روزه با همکاری انجمن تصویرگران و سفارت ایتالیا، در دو روز پسین آبان ماه و نخست اسفندماه اجرا شد. در جریان آن 15 تصویرگر، قطعه هایی از سفرنامه مارکوپولو در مسیر راه ابریشم را با تکنیک های مختلف به تصویر کشیدند.

کیانوش غریب پور مدیرهنری، بنفشه احمدزاده مدیراجرایی و مانلی منوچهری، مهکامه شعبانی، میترا عبدالهی، نرگس محمدی، مهشید دارابی، سحر حقگو، بنفشه احمدزاده، عطیه بزرگ سهرابی، مریم توحدی، لیدا طاهری، ملیکا سعیدا، نسیم خواجوی، حمیدرضا رشیدیان، مجید کاظمی و حسین آسیوند تصویرگران ورک شاپ بودند. 

ماحصل این رویداد، با همکاری نشر افق به صورت یک تقویم دیواری نفیس طبع و عرضه شد. تقویمی که در آن، روزشمار سال 2012 میلادی و 1391 خورشیدی به طور کامل گنجانده شده است.

«شب مارکوپولو» برنامه ای در ادامه این حرکت بود که توسط مجله بخارا، شب بیست و ششم بهمن ماه در مدرسه ایتالیایی ها سامان یافت و در میان آن نمایشگاهی برای فروش 15 اثر آفریده شده برپا شد.

- فراهم شدن گالری اختصاصی برای اعضای انجمن تصویرگران. این حرکت با همکاری خانه کاریکاتور، به منظور آسانی و روانی برگزاری نمایشگاه برای تصویرگران جوان انجام شد. برای این کار گالری شماره دو خانه کاریکاتور درنظر گرفته شد که با استقبال تصویرگران، در فصل زمستان پنج نمایشگاه انفرادی و دو نمایشگاه گروهی را به دیدگان هنردوستان عرضه کرد.

بخش دوم

- عضویت انجمن تصویرگران در خانه هنرمندان ایران مهم ترین اتفاق این بخش، بود. این امر پس از مدت ها رایزنی، سرانجام در سال 90 به وقوع پیوست. بر این اساس انجمن تصویرگران به رویه دیگر انجمن های عضو، با داشتن یک نماینده در شورای عالی خانه، قادر خواهد بود در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های کلان این مجموعه مهم و تاثیرگذار در عرصه هنر، نقش ایفا کند.

- قطعی شدن برگزاری ششمین دوسالانه تصویرگری در سال 91، خبر خوش دیگر برای اهالی این هنر بود. دوسالانه ای که از سال 81، به علت های مختلف، دیگر برگزار نشده بود. نکته مهم دوسالانه ششم تاکید انجمن تصویرگران در ایفای نقش تخصصی خود در سیاست گذاری و اجرای دوسالانه و پذیرش آن از سوی مسئولان مربوطه در معاونت هنری ارشاد است.

- جشنواره هنرهای تجسمی فجر برای اولین بار رشته تصویرگری را در خود گنجاند. این اتفاق بنابر درخواست مسئولان جشنواره از انجمن تصویرگران رخ داد و انجمن نیز برحسب وظیفه تخصصی و حرفه ای خود در گسترش سالم هنر تصویرگری، وارد همکاری شد و با تشکیل نشست های کارشناسی اقدام به تعیین دبیر و داوران این رشته در جشنواره کرد.

- فراهم شدن امکان بیمه بازنشستگی برای اعضای انجمن تصویرگران. پیگیری های بلندمدت انجمن به منظور ایجاد آتیه ای بهتر برای تصویرگران، سرانجام با همکاری معاونت فرهنگی ارشاد از طریق موسسه خانه کتاب در سال 90 به نتیجه رسید.