نشست تصویرسازی قرآنی
۰۶ شهريور ۱۳۹۰
هشتمین نشست از سلسله نشستهای قرآن و رسانه با موضوع تصویرسازی قرآن برگزار شد
نشست تصویرسازی قرآن با حضور علی هاشمی شهرکی مدیرعامل انجمن تصویرگران، دکتر حبیباله صادقی عضو هیئت علمی دانشگاه هنر شاهد و دکتر مرتضی گودرزی رئیس پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی به همت معاونت مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بعدازظهر دوشنبه سی و یکم شهریور در نمایشگاه قرآن برپا شد.
به گزارش روابطعمومی انجمن تصویرگران، هاشمی شهرکی در آغاز بحث پس از مروری بر تاریخچه تصویرگری، تصویرسازی را هنری واسطه برای بیان مفهوم و پیام به مخاطب معرفی کرد که میتواند با توضیح و شرح مفاهیم، آنها را به صورتی ساده به مخاطب منتقل کند.
دکتر صادقی نیز با اشاره به قدمت تصویرسازی در ایران به درهم تنیدگی تصویرسازی و ادبیات به خصوص شعر اشاره کرد و درباره تصویرسازی قرآنی چنین گفت: باید با توجه به نقش ویژه قرآن در جامعه کارگروههایی تشکیل شود که به صورتی اصولی و درست به بررسی بپردازند و به کشف رابطههایی جدید میان تصویرسازی و مفاهیم عمیق قرآنی بپردازند.
مدیرعامل انجمن تصویرگران در ادامه ضمن بیان برخی از فعالیتهای انجمن در تولید آثار مذهبی همچون برپایی دوسالانه نیایش در مشهد درباره تصویرسازی مذهبی چنین گفت: در این زمینه دو نگرش وجود دارد یکی نگرش تاریخی که به توصیف جنگهای صدراسلام و زندگی و رفتار پیامبر و امامان و مضامینی از این دست میپردازد و دیگری نگرشی معنوی است. در نگاه تاریخی هنرمند تصویرساز باید به تحقیق و پژوهش بپردازد تا همه جوانب از جمله نحوه زندگی، رفتار، پوشش و غیره را در دورههای مختلف بشناسد اما در نگرش معنوی باید به دنبال نقش مایههای جدیتر باشد تا بتواند مفاهیم و حال و هوای معنوی داستان را خلق کند.
وی یکی از مشکلات اصلی بر سر راه تصویرسازی قرآنی را وجود دلهرهای حاکم برفضای آن دانست که مانع میشود هنرمندان بتوانند به خلق تصاویر مرتبط با بعضی مفاهیم مانند فرشته و شیطان بپردازند و افزود: در تصویرسازی مذهبی تاریخی چنین محدودیتهایی کمتر است اما وقتی به مفاهیم معنوی و اسطورهای میرسیم فشار بر تصویرگر بسیار زیاد میشود و ما را در رساندن این گونه پیامها دچار مشکل میکند.
درپاسخ به این موضوع دکتر صادقی برخی آثار تصویرگری ضعیف و بسیار ساده شده را عاملی برای بروز چنین حساسیتی عنوان کرد و گفت: در چند سال گذشته تجربههایی غیرعلمی انجام شد به طوری که گروهی از نگارگران عینیت پرداز از ترکیبهای شخصیتهای هندویی و گوتیک استفاده کردند که با مفاهیم و شخصیتهای تاریخی مذهبی ما هماهنگ نبودند. گنجینه معنایی قرآن بسیار زیاد است و اگر هنرمند بتواند به نشانههای معنوی باارزش و ناب در این زمینه دست یابد آن گاه میتواند تصویرسازی قابل قبولی از قرآن ارائه دهد. هنرمند باید واژههای کلیدی در قرآن را بیابد و نشانههایی ارزنده و غیرتکراری برای آنها پدید آورد مثلا برای عدالت نماد ترازو مادی و تکراری است یا استفاده از جنسیت زن یا مرد در نمایش شیطان نادرست است. هنرمند معاصر برای معرفی قرآن باید جستجویی جدی و گسترده کند و با افزایش دانش بصری خود در این زمینه نشانههایی جدیدتر و مفهومیتری تولید کند و این نیازمند تعهدی فردی در او است.
دکتر گودرزی نیز مشکل را در اصل رجوع به مفاهیم دانست و اوضاع کنونی هنر را در زمینه مفاهیم اسلامی از نظر کمی و کیفی نازل ارزیابی کرد و گفت: هنرانقلاب یک معاصرسازی قرآنی بود و در بطن آن اصل شهادت، ایثار، ایمان و غیره وجود داشت که مورد کم لطفی قرارگرفت.
هاشمی شهرکی در ادامه لازمه رسیدن به نمادها و نشانههای جدید را وجود مجالی برای تجربه کردن بیان کرد که هنرمند با حفظ حرمت قرآن بتواند مفاهیم را خرد کند، درک کند و رسیدن به آن را تجربه کند این میتواند نوعی مهندسی معکوس باشد یا نوعی سرمشق کردن. کسی که تازه سرمشق را شروع میکند خط زیبایی نخواهد داشت اما با این تمرینها به زیبایی دست خواهد یافت. تصویرگر هم نیاز دارد تا سرمشق کند اگر مانع هنرمندان شویم به طبع در این زمینه وارد نمیشوند و پیشرفتی حاصل نخواهد شد.
دکتر گودرزی خودشناسی هنرمند و رسیدن او به قوت بیانی را زمینه ساز خلق آثار قوی و تاثیرگذار دانست و گفت: هنرمندان باید تمام امکانات فنی و بیانی حوزه تخصصی خود را بشناسند بعد از آن به دنبال بیان مفاهیم بروند وگرنه به آن مفاهیم ضربه خواهند زد. هنرمند باید با اعتقاد و ایمان دست به خلق اثر بزند تا مانند گذشتگان خودمان آثاری بی عیب و قدرتمند خلق کنند.