نشست مطبوعات و کودک روز جمعه ششم آبان در نمایشگاه مطبوعات برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی انجمن تصویرگران، نشست کودک و مطبوعات گرد چهار محور رسانه و مطبوعات کودک، ادبیات در مطبوعات کودک، گرافیک و تصویرسازی در مطبوعات کودک و فروش و توزیع مطبوعات کودک برگزارشد.

در بخش اول نشست با موضوع ارتباطات و رسانه و مطبوعات کودک، دکتر رضائیان استاد دانشگاه در رشته ارتباطات، به یکی از نظریه های نشانه شناسی به نام توارد ذهنی اشاره کرد و گفت: «مطبوعات و روزنامه نگاران باید به این نظریه توجه زیادی داشته باشند. برمبنای این نظریه پیام مورد نظر فرستنده پس از چند بار تکرار همراه تصویر، به طوری عمل می کند که تنها با دیدن دوباره آن تصویر، پیام مربوط به تصویر دوباره در ذهن مخاطب تداعی می شود.»

وی با اشاره به دو رسانه اینترنت و ماهواره ادامه داد: «من به عنوان یک ارتباطاتی به هیچ عنوان با این رسانه ها مخالف نیستم ولی از آنجایی که در آن ها ضعیف عمل کرده ایم و حضور سازنده ای نداریم اکنون برایمان به آسیب بدل شده اند و تولیدات آن ها به دلیل استفاده از جاذبه های تصویری فراوان مخاطبان کودک ما را با خود می برند.»

این استاد دانشگاه در پایان سخنان خود نشریات کودک و نوجوان موجود را سنتی ارزیابی کرد و تاکید کرد که این نشریات نیاز به مدرن شدن و حرکت همزمان با شرایط جامعه دارند، وی ادامه داد: «سعدی حکایت هایی غنی داد که به طورکوتاه و غیرمستقیم، چیزی که امروز مورد تاکید مینی مالیست ها است، پندهای خود را می دهد. امروز باید ادبیات در مطبوعات تغییر کند ولی این به معنی گویشی کردن متن ها مربوط به کودکان نیست بلکه باید با ادبیات فاخر همراه باشد. گرافیک نیز باید تغییر کند و نو شود. باید همواره در حال پیشرفت باشیم تا بتوانیم مخاطب خود را حفظ کنیم.»

منیژه شعاعی سخنران بعدی این بخش نشست، با اشاره به مثلث ارتباط یعنی رسانه، به عنوان فرستنده، پیام و مخاطب، کودکان را مخاطبانی بی زبان توصیف کرد که پدران و مادرانشان با وجودی که تلاش زیادی برای رفع نیاز خوراک، پوشاک و بهداشت آن ها می کنند اما به آموزششان توجه کافی نکرده و آن را محدود به مدرسه می کنند. اگر هم به آموزش توجه می کنند آن را در قالب ثبت نام در کلاس های گوناگون می بینند و توجه کمی به آموزش فرزندان در خانه دارند و کمتر به دنبال تهیه مطبوعات و نشریات مناسب آن ها هستند.

سردبیر سروش کودکان درمورد ضلع دیگر این مثلث یعنی پیام گفت: «می توانم ادعا کنم ما روزنامه نگار متخصص نداریم. نه در دانشگاه چنین گرایشی وجود دارد و نه در کلاس های آموزشی رسمی نهادها و بخش های مختلف، در زمینه روزنامه نگاری چنین تخصصی آموزش داده می شود. به نظر من نشریات کودک چیزی وابسته به کتاب و ادبیات کودک است و خبرنگارانی که به طور خاص به کودکان بپردازند وجود ندارد.»

وی با اشاره به رسانه در ایران، آن را چه در بخش دولتی و چه خصوصی فاقد امکانات لازم برای نشریات کودک دانست، نشریاتی که بتوانند با مخاطب خود به درستی جذب کنند و دوام و عمر خود را تضمین کنند.

سردبیر نشریه دوچرخه نیز در ادامه بحث دخالت ذوق و سلیقه فردی در انتخاب، بدون توجه به سلیقه و خواست کودکان را یکی از آسیب های موجود عنوان کرد و با اشاره به نگاه مدیران به نشریات کودک به عنوان مجوعه ای مصرف کننده و غیر سودآور گفت: «این نشریات به علت توان جذب آگهی پایین، بازگشت مالی کمی دارند و این باعث می شود مدیران به آن ها توجه کمتری داشته باشند، درحالی که اگر امروز مشکل های فراوان فرهنگی داریم و با ضعف مطالعه رو به رو هستیم باید با همین سرمایه گذاری های پایه ای به دنبال رفع آن ها باشیم.»

به رسمیت نشناختن این مخاطبان کوچک نیز از دیگر آسیب هایی بود که مناف یحیی پور مطرح کرد، وی نگاه از بالا و معلم معابانه را مانع آن دانست که با کودکان و نوجوانان وارد گفت و گو شویم و نیازهای آن ها را درک کنیم.

در بخش دوم این نشست که به ادبیات کودک اختصاص داشت مصطفی رحماندوست ضمن انتقاد به نحوه برگزاری نشست از سوی مسئولان نمایشگاه، واقعیت را تخصصی نبودن مطبوعات کودک بیان کرد و گفت: «اما یک تخصص چهل ساله پشت این مطبوعات وجود دارد با این وجود مشخص نیست که چه زمانی قرار است این تجربه ها مدون شود و به صورت آکادمیک تدریس شود تا راه را برای ادامه درست حرکت نشان دهد.»

وی ادامه داد: «این مدون سازی نیازمند حمایت و همکاری است، خود من اکنون تمایلی زیادی ندارم تا تجربیاتم را مدون کنم زیرا به بعد از آن امیدی نیست و استفاده ای از آن نخواهد شد.»

اسدالله شعبانی در ادامه نشست، گیرا بودن نشریات کودک را از شرط های لازم آن ها عنوان کرد و افزود: «اما این جذابیت و گیرایی به هر قیمتی نباید اتفاق بیفتد. باید به دنبال آشنا کردن کودکان به فرهنگ گذشته باشیم و این تنها با آوردن چند شعر از شاعران نامدار قدیمی میسر نخواهد شد. گذشته ما دارای فکرو عمق است و باید با همین نگرش فرهنگ، تاریخ، دین و ملیت را در کودکان ساخت و زنده نگه داشت.»

این شاعر فعال در زمینه کودکان دغدغه دیگر خود را نگاه توهین آمیز نشریات به شعر بیان کرد زیرا شعر به متنی برای پرکردن فضاهای خالی صفحه ها تبدیل شده است درحالی که باید برای آن جایگاهی ویژه همراه با فضاسازی هنری و گرافیکی در نظر گرفت. وی دربیان دغدغه دیگر خود گفت: «نباید در ادبیات و مطبوعات کودک نگاه صرف آموزشی داشت. شعر و قصه اول وسیله ای برای لذت و سرگرمی است، کودکان حق دارند لذت ببرند. اگر با چنبن نگرشی به تولید ادبیات ارزنده بپردازیم خود به خود و غیرمستقیم پس آن زمینه آموزش هم فراهم می شود.»

سخنران بعدی این بخش نشست جعفر ابراهیمی بود وی موضوع اصلی درباره کودکان و نوجوانان را ایجاد امید به آینده دانست و در توضیح آن گفت: «ما در جامعه کنونی نتوانستیم مانند زمان انقلاب کودکان و نوجوانان را به آینده امیدوار کنیم و باعث توجه آنان به آینده شویم.»

بخش سوم نشست بررسی گرافیک و تصویرسازی در مطبوعات کودک بود. کاظم طلایی در سخنان خود مجله های کودک را به کودکانی چندقلو تشبیه کرد، چراکه روز به روز بیشتر می شوند با وجودی که همگی مانند یکدیگر هستند و تنها ابعادشان کوچک و بزرگ می شوند.

این هنرمند گرافیست و تصویرساز فعال در زمینه مطبوعات کودک ادامه داد: «تعجب می کنم با وجود این امکانات زیاد چرا مسئولان و دست اندرکاران نشریات کودک به دنبال تخصصی کردن آن ها نیستند و کودکان را یک جور می بینند؟ کودکان علاقه ها و سلیقه های گوناگونی دارند که باید برای آن ها نشریات تخصصی تولید کرد.»

وی همچنین درمورد تصویرسازی این نشریات گفت: «اکنون نشریات کودک از تصویرگران مشابهی استفاده می کنند که این موجب یکنواخت شدن آن ها شده است. باید در این زمینه به تصویرگران آموزش های تخصصی داد. حتی خوب است هر نشریه سعی کند از تکنیک هایی خاص برای تصویرسازی های خود استفاده کند تا متمایز شود.»

مدیرعامل انجمن تصویرگران در ادامه این بحث عرصه مطبوعات کودک را به دلیل دولتی بودن بیشتر نشریات کودک فاقد بازار رقابتی دانست و گفت: ناگر مطبوعات کودک موجود را بررسی کنیم می بینیم که بسیاری از آن ها توسط ارگان های دولتی منتشر می شوند و اگر روزی آن ها تصمیم بگیرند این کار را نکنند دیگر نشریه ای برای کودکان نخواهیم داشت. با این روند تبادل سلیقه و نظر رسانه ای و هنری هم پدید نمی آید و همگی در قالب یک ساختار و تفکر تولید می شوند.»

علی هاشمی شهرکی ادامه داد: «نشریات ارگانی به دنبال فروش و سودآوری نیستند بنابراین هزینه بر تلقی می شوند اما اگر به صورت عمومی و توسط گروه های مختلف خصوصی تولید شوند، با ایجاد سودآوری و تداوم آن، مسائل مربوط به ادبیات، گرافیک و تصویرسازی نیز به درستی مورد بازنگری قرار می گیرند. در غیر این صورت بررسی این مسائل به جایی نخواهد رسید.»

وی در پایان سخنان خود گفت: «متاسفانه امروز در گرافیک و تصویرسازی خوشگل بودن مطرح است و به این نمی اندیشیم که آیا این تصویر با متن، پیام مورد نظر و مخاطب خاص آن هماهنگی دارد یا نه.»

ندا عظیمی در ادامه، میزان اهمیت گرافیک و تصویرسازی را به همان اندازه متن بیان کرد و استفاده به جا از عناصر بصری را باعث رشد و شکوفایی سوادبصری کودکان دانست. وی گفت: «مطبوعات کودک به دلیل این که توسط ارگان های دولتی چاپ می شوند اهداف مورد نظر و ذهنیت آن ها را دنبال می کنند و مسئولان در برابر ایده های نو و مدرن گرافیست ها و تصویرگران مقاومت می کنند.»

عظیمی به عنوان تصویرگری با سابقه در عرصه کتاب و مطبوعات کودک توجه به جذابیت و زیبایی در مطبوعات را مهم ارزیابی کرد. وی همچنین وجود گرافیست ها و تصویرگرانی را که در چند مجله کودک فعالیت می کنند را آسیب دیگری دانست که باعث تکراری شدن ظاهری این مجله ها می شوند و پیشنهاد کرد که صنف یا نهادی متولی آموزش تخصصی گرافیست ها و تصویرگران در عرصه کودکان شود تا با حضور هنرمندان بیشتر تنوع بیشتری پدید آید.

بررسی توزیع و فروش مطبوعات کودک، پایان بخش این نشست بود. علیرضا قاسمی جایگاه قرارگیری مطبوعات کودک در کیسک های مطبوعات را به دلیل کم بودن مخاطبان آن ها نامناسب عنوان کرد و گفت: «ما سعی کردیم با تغییر تمرکز فروش و عرضه از کیوسک به مکان هایی مانند مهد کودک ها که با کودکان سر و کار دارند، مشکل فروش و توزیع را برطرف کنیم اما به دلیل عدم توجیه اقتصادی برای آن ها همکاری مناسبی صورت نگرفت و موفق نشدیم.»

این فعال در عرصه توزیع و فروش مطبوعات کودک، که تنها کارشناس حاضر در این بخش از نشست بود، راه حل مشکل موجود را چنین پیشنهاد کرد: «به نظر من دست اندرکاران و مدیران نشریات کودکان باید رقابت را کنار بگذارند و با همکاری و هماهنگی به یک گفتمان واحد برسند و با استفاده از ارتباطات خود زمینه مشترک را برای عرضه خارج از کیوسک فراهم کنند.»