گزارش نشست " در مسیر آلما "
۲۳ اسفند ۱۴۰۳پنل 1:
نماینده شورای کتاب کودک شادی هاشمی گفت:« فرآیند انتخاب نامزدها شامل همکاریهای چندجانبه میان کارشناسان داخلی و خارجی است. بهویژه، شورای کتاب کودک در ارزیابی این آثار از نظریات افراد صاحبنظر و تخصصی در این حوزه استفاده میکند. این پروسه بهطور معمول چندین ماه طول میکشد و در نهایت، تنها آثاری که از نظر محتوای علمی و هنری برتر شناخته میشوند، برای معرفی به جوایز جهانی انتخاب میشوند.»
نماینده شورای کتاب کودک در ادامه به بحث در مورد انتخاب آقای علیرضا گلدوزیان به عنوان نامزد جایزههای جهانی پرداخت و توضیح داد که این انتخاب به دلیل تأثیرات شگرف و مبتکرانهای است که گلدوزیان در عرصه تصویرگری و ایجاد آثار بصری خاص برای کودکان داشته است :« تصویرگری گلدوزیان نه تنها در ایران، بلکه در سطح جهانی نیز شناخته شده است و جوایز متعدد داخلی و بینالمللی که ایشان کسب کردهاند، مؤید این امر است.»
او همچنین بر اهمیت تنوع فرهنگی و تأثیر آن در انتخاب آثار تأکید کردند. به عقیده ایشان، انتخاب آثار کودکانه باید در عین اینکه بهطور خاص به فرهنگ و هویت ایرانی توجه داشته باشد، قادر باشد ارتباطی جهانی با مخاطبان برقرار کند.
وی افزود که آثار منتخب باید توانایی تأثیرگذاری و ایجاد تغییر در ذهن کودکان در سرتاسر جهان را داشته باشند و در عین حال، جوایز جهانی میتوانند فرصتی مهم برای معرفی و ارتقای فرهنگ ایران در عرصه جهانی بهشمار آیند.
نامزد شورای کتاب کودک علیرضا گلدوزیان، تصویرگر برجسته ایرانی، در سخنرانی خود به اهمیت نقش تصویرگری در کتابهای کودکانه پرداخت . وی توضیح داد که تصویرگری به عنوان یک ابزار هنری برای انتقال مفاهیم و احساسات پیچیده، نقش بسیار مهمی در شکلدهی به دنیای ذهنی و تخیلی کودکان ایفا میکند و افزود: در هر پروژهای که انجام میدهم، تلاش میکنم تا فضای داستانی را به شکلی زنده و جذاب برای کودکان به تصویر کشیده و تخیل آنها را تحریک کنم.»
این تصویرگر به توضیح فرآیند کاری خود در خلق تصاویر برای کتابهای کودک پرداخت و گفت :« برای هر اثر از تکنیکهای مختلفی استفاده میکنم. این تکنیکها از طراحیهای دستی تا استفاده از رسانههای دیجیتال و حتی ترکیب آنها با یکدیگر متغیر است. »
به اعتقاد گلدوزیان، تصویرگر باید بهطور کامل درک عمیقی از داستان و شخصیتها داشته باشد تا بتواند آنها را بهطور درست و تأثیرگذار به تصویر بکشد. او همچنین به این نکته اشاره کرد که تصویرگری در کتابهای کودکانه باید متناسب با سطح درک و فهم کودک باشد و نباید بیش از حد پیچیده یا سختگیرانه باشد.
گلدوزیان همچنین به نقش تصویر در آموزش مفاهیم اشاره داشت:« بسیاری از اوقات، تصاویر میتوانند مفاهیم پیچیدهای مانند دوستی، همکاری، احترام به طبیعت و دیگر ارزشهای انسانی را به کودکان انتقال دهند.»
گلدوزیان در ادامه به جایگاه تصویرگری ایرانی در سطح بینالمللی پرداخت و توضیح داد که با وجود چالشهای متعدد، تصویرگری ایرانی توانسته است جایگاهی معتبر در عرصه جهانی پیدا کند. او بر لزوم ادامه این روند تأکید کرده و بیان داشت که آثار ایرانی در جوایز جهانی میتوانند نماینده فرهنگ غنی و تاریخ کهن ایران باشند. به گفته او، حضور در این جوایز میتواند فرصتی مهم برای شناساندن هنر ایران به مخاطبان جهانی باشد و باعث ارتقای جایگاه آثار ایرانی در دنیا شود.
وی همچنین بر اهمیت تعامل میان نویسندگان و تصویرگران تأکید کرد: این همکاری میتواند به تولید آثار باکیفیتتر و تاثیرگذارتر منجر شود.»
پنل 2:
نماینده کانون پرورش فکری کوروش پارسانژاد در سخنانش به ویژگیهای منحصر به فرد علی خدایی اشاره کرد. او بیان داشت که خدایی به عنوان یک هنرمند و منتقد، دارای نگاهی عمیق به مسائل اجتماعی و فرهنگی است.
پارسانژاد همچنین تأکید کرد که علی خدایی در تمام آثارش، به ویژه در نوشتهها و آثار هنریاش، همواره به مسائل انسانمحور و حقوق بشر توجه ویژهای داشته است. او گفت که هنر باید به عنوان ابزاری برای به چالش کشیدن سیستمهای اجتماعی و سیاسی عمل کند، و علی خدایی دقیقاً این ویژگی را در آثارش به نمایش گذاشته است.
پارسانژاد گفت که خدایی همیشه تلاش کرده است تا از زاویهای متفاوت و منحصر به فرد به مسائل اجتماعی نگاه کند و این توانایی را دارد که بینشهای اجتماعی و فرهنگی را به شیوهای تأثیرگذار و ملموس بیان کند. این ویژگی باعث میشود که آثار او برای بسیاری از مردم جالب و الهامبخش باشد، چرا که همیشه بینشهای جدید و متفاوتی به جامعه ارائه میدهد. علاوه بر این، پارسانزاد تأکید کرد که خدایی همواره با روحیهای انتقادی و جسور، در برابر هر نوع بیعدالتی و ناعدالتی ایستاده است.او افزود که این ویژگی به ویژه در زمانهایی که جامعه به شدت نیازمند دیدگاههای نقادانه بوده است، به چشم میآید.
به گفته پارسانزاد، علی خدایی علاوه بر این که خود در آثارش به نقد پرداخته است، به دیگران نیز این فرصت را میدهد تا از دیدگاههای انتقادی و بحثبرانگیز استفاده کنند و با این روش، به ارتقای سطح تفکر و آگاهی اجتماعی کمک کند.
نامزد کانون پروش فکری علی خدایی در سخنانش ابتدا از عشق و علاقهاش به فضای ادبیات کودک صحبت کرد و گفت که این علاقه جدا از داوریها و جشنوارههاست. او به این نکته اشاره کرد که وابستگی به قضاوتها و نگاههای موجود در جشنوارهها و نهادهای مختلف باعث شده که از مسیر اصلی ادبیات کودک دور شویم. او تأکید کرد که باید از سلطه نگاههای نهادها، از جمله داوران و ناشران، جدا شده و خود را بر اساس ایدههای شخصی هدایت کنیم.
خدایی افزود که بهترین آثارش زمانی خلق شده که به ایدههای خود پایبند بوده و این ایدهها میتوانند در کتابهای تصویری نیز خود را نشان دهند. او اعتقاد دارد که در کتابهای تصویری نیازی به روایت مشخص و داستانی نیست و میتوان از اشکال و تصاویر مختلف برای انتقال مفاهیم استفاده کرد.
این تصویرگر همچنین به پروژههای تصویری خود اشاره کرد که برای مجلات کودکانه مانند مجله سروش طراحی کرده بود و معتقد است که این طرحها میتوانستند مخاطب بیشتری جذب کنند. او بیان کرد که در مسیر خلق آثار تصویریاش همیشه به دنبال خلاقیت بوده و سعی کرده که مرزهای معمول و رایج را کنار بزند. درنهایت او به چالشهای موجود در زمینه ادبیات کودک اشاره کرد و اینکه همواره با پرسشها و دغدغههای مختلفی روبهرو بوده است، اما همواره در پی آن بوده که به شکل خلاقانهای به این مسائل پاسخ دهد.
در نهایت، علی خدایی تأکید کرد که باید مسیر خود را ادامه داده و از هرگونه محدودیتی که ممکن است بر خلاقیت تأثیر بگذارد، پرهیز کرد.
پنل 3:
نماینده انجمن نویسندگان علی اصغر سیدآبادی در صحبتهای خود به انتخاب هدا حدادی به عنوان نامزد جایزه آسترید لیندگرن اشاره کرد. او گفت که این انتخاب برای انجمن نویسندگان ایران اولین انتخاب تصویرگر به این شکل است و این موضوع برای انجمن اهمیت زیادی دارد.
سیدآبادی توضیح داد که این جایزه یکی از مهمترین جوایز جهانی در عرصه کتاب کودک است و این انتخاب، نه تنها یک افتخار برای هدا حدادی، بلکه یک گام مهم برای ادبیات کودک ایران است. او گفت که حدادی به دلیل آثار برجستهاش در زمینه تصویرگری کودک و همچنین به خاطر فعالیتهای فرهنگی و اجتماعیاش، شایستگی این انتخاب را داشته است. این سخنران اشاره کرد که حدادی در آثارش به مسائل اجتماعی و فرهنگی توجه ویژهای دارد و از اینرو انتخاب او به عنوان نامزد این جایزه به معنای شناخته شدن جهانی ادبیات کودک ایران است.
سیدآبادی همچنین به چالشهای معرفی نویسندگان و هنرمندان ایرانی در عرصه جهانی اشاره کرد. او معتقد بود که یکی از مشکلات اساسی، عدم شناخت کافی از آثار ایرانی در سطح جهانی است. وی تأکید کرد که هنرمندان ایرانی در بسیاری از مواقع به دلیل ناآگاهی جهانیان از فرهنگ ایران، نمیتوانند آثار خود را در خارج از کشور به نمایش بگذارند. او به این نکته اشاره کرد که تا زمانی که آثار ایرانی به طور کامل ترجمه نشوند و در سیستم آموزشی کشورهای مختلف تدریس نشوند، شانس نویسندگان و هنرمندان ایرانی برای دریافت جوایز جهانی کاهش خواهد یافت.
سیدآبادی به اهمیت داشتن یک نگاه واقعگرایانه به جایگاه جهانی آثار ایرانی اشاره کرد و گفت :«به جای انتخابهای شتابزده، باید برای شناخته شدن آثار ایرانی در دنیا تلاش کنیم. باید از همه ابزارهای ممکن برای معرفی آثار ایرانی استفاده کرد و این کار نیازمند همکاری بیشتر بین هنرمندان، ناشران و نهادهای دولتی است. اگرچه راه برای جهانی شدن آثار ایرانی طولانی است، اما انتخابهایی همچون انتخاب هدی حدادی به عنوان نامزد جایزه آسترید لیندگرن میتواند شروع خوبی برای پیشبرد این مسیر باشد.»
نامزد انجمن نویسندگان هدا حدادی در ابتدا از تجربه خود به عنوان یک هنرمند و نویسنده کودک صحبت کرد و چگونگی شکلگیری علاقهاش به نقاشی و نویسندگی را شرح داد. او گفت که در دوران کودکی، به دلیل خجالتی بودن، نقاشی را به عنوان راهی برای بیان احساساتش انتخاب کرده بود. نقاشیهای اولیهاش بیشتر به تصویر کشیدن زنان و طبیعت مربوط بود، زیرا او احساس میکرد که نقاشی راهی است برای فرار از محدودیتها و مشکلات روزمره.
حدادی همچنین به تجربیاتش در محیطهای آموزشی و حرفهای اشاره کرد و گفت که همیشه به دنبال راههایی بوده که بتواند احساسات، افکار و دغدغههای خود را از طریق هنر به دیگران منتقل کند.
او تأکید کرد:« هنر باید به گونهای باشد که نه تنها به نیازهای کودکان پاسخ دهد، بلکه بتواند آنها را در مواجهه با مسائل اجتماعی و فرهنگی نیز راهنمایی کند. این دغدغه او در خلق آثارش مشهود است، بهویژه در زمانی که او شروع به همکاری با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کرد.»
در ادامه وی به مشکلاتی که نویسندگان و هنرمندان ایرانی برای تولید آثار خود با آن روبهرو هستند نیز اشاره کرد. او توضیح داد که گاهی اوقات فضای فرهنگی محدود است و این باعث میشود که هنرمندان نتوانند آزادانه آثار خود را به دنیا معرفی کنند. یکی از نکات مهمی که وی مطرح کرد، این بود که در بسیاری از مواقع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به عنوان یک نهاد حمایتی، آنطور که باید از نویسندگان و هنرمندان حمایت نکرده است. او توضیح داد که اگرچه این کانون در گذشته نقش مهمی در حمایت از هنرمندان داشته است، اما در سالهای اخیر توجه لازم به آثار نویسندگان و تصویرگران جدیدتر نداشته است. به همین دلیل، بسیاری از هنرمندان ایرانی مجبور شدهاند تا خودشان برای انتشار و معرفی آثارشان تلاش کنند.
حدادی در نهایت تأکید کرد که هنر و ادبیات کودک باید به نیازهای اجتماعی و فرهنگی نسلهای جدید توجه کند و پیامهایی از جمله صلح، دوستی، محیطزیست، و حقوق کودکان را در آثار خود منتقل کند.